Julian Lage over de 'echte' Julian

foto's (4)

Julian Lage over de 'echte' Julian

Een online exclusief interview

Gitarist Extra 30-07-2024 07:51

‘Speak to Me’ heet het meest recente album van Julian Lage. De Amerikaan sprak met Niels Guns voor de podcastserie Sixty Scales and the Truth over zijn ‘stem’ als gitarist en spreken als muzikant en als mens. Van dat gesprek lees je hier een geschreven uitwerking.

door Niels Guns

Een markant moment op het podium van de prachtige zaal De Roma in Borgerhout, een voorstad van Antwerpen: samen met bandmakkers Jorge Roeder (contrabas) en Dave King (drums) is gitarist Julian Lage al zo’n drie kwartier aardig op dreef. Af en toe neemt Lage een minipauze. Hij haalt zijn handen even van zijn instrument en lijkt kort aan te voelen welke noot moet volgen zodra hij zijn Telecaster weer aanraakt. Op dit bewuste moment besluit Lage een grote armzwaai te maken die zou moeten uitmonden in een harde, rake, hoge noot. Maar Lage mist. Overkomt hem niet vaak. Het krakerig geluid van half gedempte snaren vult de zaal. Het brengt Lage niet van zijn stuk. In tegenstelling: Roeder en King lachen, net als Lage zelf, die de misser lijkt te omarmen en het achteloos in zijn voordeel weet om te draaien. Typisch zo’n moment waarop juist door de imperfectie de perfectie wordt benaderd in het spel van de bijzondere gitarist.

Misser
Twee dagen later herinnert Lage het zich ogenblik -dat zich in een fractie van een seconde heeft afgespeeld- nog maar al te goed. “Ja, ik miste die noot compleet”, zegt Lage lachend in de coulissen van Lantaren Venster in Rotterdam, aan de vooravond van weer een nieuwe show. “Toch was het geweldig. Want de belevenis ervan was fantastisch. Zo kan de slechtste noot van de avond toch de beste worden. Uiteindelijk gaat het als muzikant om communiceren. Het gaat om het moment. Een van de coolste dingen van instrumentale muziek voor mij, is dat het nogal abstract is. In die abstractie heb je te maken met spanning en ontlading en met zoveel meer dingen waar je eigenlijk geen woorden aan kunt geven. Wat mij het meest opwindt aan dit soort muziek is een bepaalde vorm van drama, van spelen met verwachtingen, van heroriëntatie van je aandacht. Daarvoor moet je altijd, maar dan ook altijd goed blijven luisteren.”

Zelfverzekerd
Zo te bezien kan er dus eigenlijk niks meer misgaan op het podium bij Julian Lage. Wie niet beter zou weten, zou kunnen zeggen dat we dan ook te maken hebben met een zeer zelfverzekerde muzikant. Maar dat klopt niet, zegt Lage, die beweert dat ook het tegenovergestelde van zelfverzekerdheid niet voor hem opgaat. “Om eerlijk te zijn, denk ik nooit over die term na. Ik sta er eigenlijk buiten. Het woord zelfverzekerdheid gaat vaak gepaard met stress, of op zijn minst met een bepaalde agenda: zo moet het zijn, en op deze manieren kan het fout gaat. Ik denk niet in termen van goed of fout na over mijn muziek. Bij die gedachtengang hoort ook de uitdaging om iedere keer als je speelt al je vorige ervaringen los te kunnen laten. Of dat nu het vorige optreden is, of bepaalde verwachtingen die er zouden kunnen zijn. Of dat lukt, is weer zeer sterk afhankelijk van de muzikanten met wie je speelt. Je moet ze kunnen vertrouwen en voelen dat het optreden hoe dan ook prachtig gaat zijn.”

Landt als een zanger
Op het podium is loslaten het credo, vertelt Lage. De gitarist heeft een grote theoretische kennis, maar die zet hij niet bewust in als hij speelt. Wat je weet, is eigenlijk irrelevant, meent Lage als je echt iets wilt zeggen. “Vibrafonist Gary Burton zei ooit tegen me: je moet stoppen met oefenen. Je oefent te veel. Aanvankelijk zag ik dat als een compliment, maar dat was het eigenlijk niet. Gary zei: het klinkt fantastisch wat je speelt, maar ik hoor precies wat je allemaal hebt geoefend. Dat moet je gaan loslaten. Reageer op de muziek die in het moment wordt gespeeld, en ben niet bezig met waaraan je aan het oefenen bent. Wat je kunt als gitarist en wat je te zeggen hebt, zijn niet noodzakelijkerwijs twee dezelfde dingen. Vaak genoeg is het zo dat hoe meer we kunnen als gitarist, hoe makkelijker het is om te vergeten wat je eigenlijk wilt overbrengen. Je hebt een bepaald standpunt nodig, anders verval je in een spektakel dat alleen draait om alleen het instrument en niet om de mens.”

Wat Lage zegt, sluit aan bij wat zijn producer Joe Henry al eens zei over Lage: “Het spel van Julian -zelfs op zijn meest abstract- landt op mijn hart als de noten van een zanger.”

Stem
Pratend met Lage kun je je afvragen wat nu eigenlijk de echte stem van Julian is: de zacht sprekende, weloverwogen formulerende, intelligente spreker? Of de gitarist die zulke risicovolle noten durft te spelen, die bijna haaks op dat zachte en weloverwogene staan? “Om dat te kunnen beantwoorden, moet je eerst bekijken wat dat nu eigenlijk is: de stem van een persoon? Iemand kan weloverwogen spreken, maar dat zegt niets over iemands karakter. Dat karakter zit in je en uit zich in zowel je spel als de manier waarop je praat. Ik herinner me dat ik als kind merkte dat er twee wegen waren om je stem te ontwikkelen. De ene was dat je de wereld van gitaar spelen of muziek binnenkomt zonder stem, je bent niets en je moet vervolgens je stem gaan vormgeven. En de andere route die ik veel hoorde van leraren was het tegenovergestelde: je hebt altijd je stem, maar je moet die onthullen. Je moet alle obstakels verwijderen die misschien in de weg staan van je meest oprechte expressie die uit je vloeit. En hoewel ik in beide routes merites zie, denk ik dat de laatste is hoe ik erover denk. Ik denk dat ik, in veel opzichten, hetzelfde klink als toen ik een klein kind was. En dat is waarschijnlijk de echte Julian.”

Julian Lage – Speak To Me is uit op Blue Note.

Met zijn trio komt Julian Lage op 8 december in Tivoli Vredenburg spelen